Vrijdag is het precies één jaar geleden dat de oorlog in Oekraïne begon. Op donderdag en vrijdag verzamelt de Europese defensie- en veiligheidsindustrie in het Groothertogdom Luxemburg. Hoe blikt de Belgische en Europese defensie-industrie terug op het voorbije jaar? Welke lessen trekt de sector en hoe blikt de sector vooruit? Dat zijn vragen die zeker aan bod komen.

Namens technologiefederatie Agoria zal defensiespecialist Georges Heeren, voormalig commandant van de Belgische marine, aanwezig zijn. Hij staat aan het hoofd van ‘Belgian Security & Defence Industry (BSDI)', een bedrijfsgroep van Agoria die 66 bedrijven telt (waarvan ruim 60 procent kmo's) en staat voor 15.000 werknemers en een omzet van 4,3 miljard euro. 'Daarvan is slechts een handvol uitsluitend gespecialiseerd in defensie', verduidelijkt Heeren in een recent interview in Trends.

 

FN Herstal

Hij vervolgt: 'FN Herstal is wellicht het bekendste bedrijf. Het is een puur wapenbedrijf, maar geen puur defensiebedrijf, want het haalt de helft van zijn omzet uit sportwapens. De draagbare, lichte wapens van FN behoren tot de wereldwijde marktleiders. De onderneming is overal aanwezig en een trendsetter voor bepaalde toepassingen.'

 

Het Waalse gewest telt meer bedrijven die actief zijn op het terrein van wapenproductie. Zo is er
Forges de Zeebrugge uit Herstal, dat raketten voor lichte vliegtuigen en helikopters maakt; wapen- en munitieproducent Mecar in Henegouwen en John Cockerill Defense in Seraing. 'Deze onderneming produceert grootkaliberkanonnen voor pantservoertuigen', legt Heeren uit. 'Voor dat kanon levert John Cockerill Defense ook een geïntegreerde geschutskoepel. Die is volledig geautomatiseerd, gedigitaliseerd en uitgerust met sensoren. Hij kan bijna zelfstandig opereren. Die geschutskoepels worden ook geleverd aan andere producenten. Het is uitrusting voor lichte pantservoertuigen van 20 tot 30 ton.'

 

Vliegtuigonderhoud 

Ook de Belgische producenten van vliegtuigonderdelen Asco, Sabca en Sonaca hebben zijdelings te maken met de productie van ‘wapentuig'. Zo gebeurt het onderhoud van F-16-gevechtsvliegtuigen door Sabca in Gosselies nabij Charleroi. Asco, Sabca en Sonaca vormden daarnaast een consortium om onderdelen van de staart van het oorlogsvliegtuig F-35 te maken.

 

Niet alleen zijn er Waalse maakbedrijven actief in het actief in het militaire domein, dat geldt ook voor Vlaamse bedrijven. Het gaat dan vaak wel op bedrijven die ook toepassingen leveren in andere sectoren, zoals bijvoorbeeld OIP uit Oudenaarde. Dat bedrijf is met optische kijkers actief in de ruimtevaartindustrie, maar heeft ook militaire klanten. Varec uit Mechelen heeft 45 werknemers in dienst en produceert onderdelen voor rupsbanden en wielen van gepantserde voertuigen zoals houwitsers. Ook levert het de rupsbanden van de CV90, een tank die onder andere bij het Zweedse leger in gebruik is.

 

Record omzet defensie-industrie in Vlaanderen

Volgens de krant Het Nieuwsblad zijn het hoogtijdagen voor de toeleveranciers van de defensie-industrie. In een artikel eind vorig jaar schatte het de omzet van Vlaamse bedrijven, actief in de defensie-industrie, op 600 mijljoen euro in de eerste acht maanden van het jaar. 'Dat is vier keer meer dan in recordjaar 2021.'

 

Het haast zich erbij te melden dat de oorzaak hiervan niet ligt bij de oorlog in Oekraine, maar eerder uit de programma's met militaire vliegtuingen. 'De vorige regering heeft beslist om F-35-gevechtsvliegtuigen te bestellen en er waren in dat contract compensaties voorzien, waardoor België mee zou mogen bouwen. Die beginnen nu te lopen. Ook in de bouw van het militair transportvliegtuig Airbus A400M spelen Vlaamse bedrijven een rol', zegt Diederik Cops, die voor het Vlaams Vredesinstituut de sector doorlichtte, in Het Nieuwsblad .

 

Kansen voor maakbedrijven 

Het is volgens Georges Heeren ook maar sterk de vraag of de oorlog in Oekraïne kansen biedt voor de Belgische maakbedrijven die zich richten op de defensie- en wapenindustrie. 'Veel landen schermen hun defensie-industrie af om redenen van nationale veiligheid', zegt hij in Trends. 

 

Naar schatting 95 procent van de omzet van onze defensie-industrie komt van export. Exportvergunningen naar Rusland en China worden er niet verkregen. Zestig procent daarvan komt voor rekening van lidstaten van de Europese Unie en de NAVO. 'Die andere 40 procent gaat naar landen in Afrika, het Midden- en het Verre Oosten en Zuid-Amerika', aldus Heeren. 'Doordat landen hun defensie-industrie afschermen en een autonome nationale defensie willen, kopen ze producten van hun eigen industrie.'

 

Imago verbetert  

Toch gloort er wel zeker hoop aan de horizon van de Belgische maakbedrijven die zich op defensie richten. Sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne heeft de sector haar negatieve imago van zich afgeschud en wordt het belang van zelfverdediging in gezien. 'Elke cent die naar defensie gaat, is er één te veel: dat was traditioneel de publieke opinie. Dat is enigszins gedraaid, en daarop surft de industrie ook', aldus Heeren die verwacht dat er zeker contracten bijkomen al was het maar uit België alleen.

 

Ook hier liggen er investeringen in defensie in het verschiet. 'Er zal materiaal worden gekocht, de voorraden zullen worden aangevuld. Maar dat zal gespreid gebeuren over de jaren heen. Bedrijven kunnen niet zomaar snel hun productiecapaciteit verhogen. De grote investeringen in nieuwe voorraden en materiaal zouden pas gebeuren vanaf 2025. Uiteraard kunnen de prioriteiten wijzigen, zeker als het echt slecht wordt aan de oostflank van Europa. Maar nu meteen bijkomende wapens kopen? Dat zie ik niet gebeuren.'