Dit concludeert Voka, het Vlaams netwerk van ondernemingen, naar aanleiding van nieuwe enquête bij 700 ondernemingen. In de laatste twee kwartalen van dit jaar zien ondernemingen hun omzet afnemen en ook in 2023 zet die negatieve trend zich door.

De combinatie van fors stijgende energiekosten en continu stijgende loonkosten zorgen er volgens Voka voor dat Vlaamse bedrijven minder concurrentieel zijn. Dat heeft ook gevolgen voor de werkgelegenheid: de helft van de industriële bedrijven verwacht in de komende maanden een beroep te moeten doen op tijdelijke werkloosheid.

'Alle lichten staan op rood. We stevenen in sneltreinvaart af op een recessie. Onze overheid moet zich klaarmaken om snel te reageren. We vragen aan de federale en Vlaamse regering op korte termijn concrete ondersteuning voor ondernemingen die zwaar getroffen zijn door de hoge energieprijzen en een soepel systeem van tijdelijke werkloosheid. Als we onze productiebedrijven nu niet overeind houden, dreigt een cascade-effect voor grote delen van onze economie en riskeren we productiecapaciteit die werd stopgezet voorgoed te verliezen. Op Europees niveau is een ingreep in het marktmechanisme urgent', zegt Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder van Voka.

Verlieslatend door hoge energiekosten

Voor alle bedrijven ligt de huidige gasprijs 180% hoger dan gemiddeld in 2021, voor de energie-intensieve bedrijven is de aardgasprijs 260% hoger. De elektriciteitsprijzen zijn respectievelijk 100% en 150% gestegen. Bijna één op twee bedrijven is niet ingedekt tegen stijgende energieprijzen. Bij diegene die wel ingedekt zijn, loopt voor de helft de indekking af binnen de 3 maanden. Slechts één op de vier bedrijven is voor langer dan een jaar ingedekt.

Bij een verdere stijging van de energieprijzen zegt een derde van de respondenten hun productie te zullen verminderen of stop te zetten. Bij de energie-intensieve bedrijven ligt dit percentage nog hoger. Door de sterk gestegen energieprijzen draait één op de vier energie-intensieve ondernemingen nu al met een operationeel verlies, nog eens vier op de tien ziet een belangrijk risico op verlies bij verder stijgende energieprijzen.

'We staan op een kantelpunt: is er toekomst voor industriële bedrijven in Europa? Wat we hier in Vlaanderen en Europa produceren, dreigt gewoonweg te duur te worden op de wereldmarkt. Snel en doortastend optreden is noodzakelijk om de irrationele prijzen op de energiemarkten tegen te gaan. Voka vraagt om het bloeden van onze bedrijven te stelpen met gerichte en tijdelijke steun voor de meest getroffen ondernemingen, en dat in afwachting van een Europese aanpak', zegt Hans Maertens.

Daling werkgelegenheid

Eén op de vijf ondernemingen verwacht in de komende 6 maanden een daling te zien van het aantal personeelsleden. Dat geldt ook voor de grote bedrijven. Eén op de drie bedrijven geeft aan in de komende maanden beroep te willen doen op tijdelijke werkloosheid. Specifiek bij de industriële bedrijven gaat het om 47% van de bedrijven.

De stijgende energieprijzen drijven de inflatie omhoog en hebben ook een directe impact op de stijgende loonkosten. In de periode 2022-2024 wordt op basis van de laatste ramingen een loonkostenstijging met 17% verwacht. Dat komt overeen met een extra loonfactuur van 26 miljard euro, integraal voor rekening van de private werkgevers. Voka verwacht dat op basis van de aldoor stijgende energieprijzen ook de evolutie van de loonkosten opnieuw naar boven zal moeten worden bijgesteld.

 
Stijgende loonkosten en concurrentiekracht

Ook de stijgende loonkosten wegen sterk op het bedrijfsleven. Als specifiek gevolg van de stijgende loonkosten plant één onderneming op de vier minder aanwervingen en stelt één op de drie de groeiplannen naar beneden bij. Bij grote werkgevers overweegt 1 op 6 om activiteiten naar het buitenland te verhuizen omwille van de toenemende loonkosten in België.

De omzetverwachtingen van de bevraagde ondernemingen zijn als gevolg van dit alles pessimistisch. Zowel voor derde en vierde kwartaal en ook in 2023 wordt een daling van de omzet verwacht.

Investeren in hernieuwbare energie 

Wel wordt er voorzichtig al over de recessie heen gekeken door de Vokaleden. Van alle bedrijven wil 26% onmiddellijk (meer) investeren in hernieuwbare energie, nog eens 20% binnen het jaar, 21% op langere termijn. Van de bedrijven die investeringen in hernieuwbare energie overwegen, denkt 56% aan zonnepanelen, 44% aan energiebesparing/efficiëntie, 22% aan batterijopslag, 9% aan windmolens.

'Het is duidelijk dat deze crisis onze bedrijven zal aanzetten tot nog meer energie-efficiëntie en hernieuwbare energie. Maar dat zal zijn tijd nemen. Daarom zijn nu ingrepen en steun door onze regeringen en Europa nodig', besluit Hans Maertens.