Er zijn een aantal mogelijke mitsen aan de prijsstijgingen. Het tekort aan materiaal in combinatie met extreem lange levertijden en de waanzinnig hoog gestegen staalprijzen zou grote(re) verbruikers kunnen dwingen hun productie deels te gaan beperken of tijdelijk zelfs geheel te stoppen. Het probleem veroorzaakt door het tekort bij de levering van chips, dat de automobiel-producenten het vorig kwartaal raakte, dreigt namelijk bij staalproducten evenzo. Staalfabrieken leveren hun materialen veel later uit dan gepland c.q. bevestigd, leveren in de komende maanden veel minder hoeveelheden dan traditioneel gebruikelijk en tegelijkertijd blijven importenvolumes beperkt door de invoerheffingen die de EU enkele jaren geleden opgelegd heeft. Vooral die importbeperking begint bij veel grote staalverwerkers en servicecenters steeds meer pijn te doen.

Onder andere Duitse profileerbedrijven en koudwalserijen hebben onlangs de Europese Commissie gewezen op dat waarvoor de EU eigenlijk staat, namelijk: open markt en vrije handel, en hebben de Commissie verzocht die importheffingen te laten vervallen. De EU-staalmakers verkeren in een markt met nauwelijks concurrentie en kunnen daardoor onbeperkt c.q. naar behoeven prijzen dicteren. Op den duur dreigt de EU zich daarmee in eigen voet te schieten. Want indertijd werden de importheffingen ingevoerd vanwege extreem goedkoop importmateriaal, vooral uit Azië, die de prijzen op interne EU-markt naar een onverantwoord laag niveau drukten.

Bovendien beschouwde de EU-Commissie die importprijzen als oneerlijke concurrentie ten opzichte van de Europese staalmakers, die met veel hogere kosten te maken hadden dan niet-Europese producenten. Om die redenen werden per exporterend land quota's hoeveelheden opgelegd, om daarmee de totale importvolumes onder controle te houden en daar waar nodig te beperken, plus tegelijkertijd daarmee de EU-staalindustrie te beschermen en de werkgelegenheid in die sector overeind te houden.

Nu dreigt echter een omgekeerde situatie en is de wens van de grotere verbruikers dat de EU-Commissie het bestaande beleid ten aanzien van de importheffing gaat heroverwegen, dat wil zeggen, die heffing helemaal schrapt.

Een evaluatie van de huidige maatregelen stond overigens al op de agenda van de Commissie, omdat sommige heffingen per 1 juli 2021 aflopen. Verbruikers worden nu gedwongen hogere staalprijzen te accepteren, wat in sommige gevallen tot stijging van materiaalkosten van wel vijftig tot 75 procent heeft geleid. Zouden de staalverbruikers en masse gaan besluiten tot reductie van hun productie, dan kan dat weer leiden tot massaontslagen en dat kan juist weer niet de bedoeling zijn van het Europese economische beleid.

Noviostaal geeft twee voorbeelden van willekeurig prijzenbeleid door twee verschillende staalproducenten. Eén fabriek kondigde onlangs aan per direct een CO2-heffing van 12 euro per ton in te voeren op bestaande en nieuwe orders. Een andere fabriek meldde deze week (week 15) éénzijdig de prijzen van lopende bestellingen en van het al gereed zijnde, maar nog niet verzonden materiaal per direct met 180 euro per ton te verhogen. Afnemers die deze verhoging niet willen accepteren zullen geen materiaal uitgeleverd krijgen. Diezelfde fabriek had overigens eerder dit jaar ook al prijzen met 120 euro per ton verhoogd.

Veel verbruikers komen door dit soort acties, onvoorspelbaar beleid en de heersende schaarste fors in de problemen. Voorlopig echter lijkt de huidige materiaalschaarste helaas blijvend, waarbij de recente actie van Liberty Steel nog eens een enorme extra impact zal kunnen hebben. Importprijzen zijn vergelijkbaar met de prijzen van de interne EU-markt, dus nauwelijks interessant en bovendien zijn levertijden daarvan erg lang.

Een voorbeeld hiervan is koudgewalst materiaal met als oorsprong India, dat onlangs op de markt werd aangeboden voor 1.170 euro per ton FCA Antwerpen voor levering augustus.

De genoemde schaarste hakt er ook in bij de servicecenters, waar sommige bedrijven nog maar veertig procent of minder dan hun gebruikelijke voorraadomvang ter beschikking hebben.

Automobielbedrijven en hun toeleveranciers zijn inmiddels ook bezorgd geworden over de dekking van het materiaalbehoeftes. Nooit eerder heeft deze categorie bedrijven zo vroeg aangeklopt bij de staalfabrieken en servicecenters om hun contracten voor het tweede halfjaar te bespreken en liefst omgaand af te sluiten. Probleem echter is dat nog niemand weet wat het prijsniveau voor die periode (zes maanden) zal zijn en -erger nog- welke hoeveelheden verkrijgbaar zijn.

De cijfers die de World Steel Association (WSA) onlangs publiceerde over de wereldwijde staalproductie zijn in die zin ook niet bemoedigend te noemen. Men verwacht enerzijds voor 2021 een groei in het staalverbruik van 5,8 procent naar 1.874 miljoen ton. Tegelijkertijd echter zien we in Europa de ruwstaalproductie in februari ten opzichte van februari 2020 dalen met 7,1 procent (= circa 1 miljoen ton) en over de maanden januari en februari samen een afname van 3,7 procent. In februari bedroeg de daling in Duitsland alleen al 10,3 procent.

Los hiervan zijn er nog de productieproblemen bij Liberty, waar de nodige financiële perikelen tot beperking van de productie geleid hebben en wellicht nog zullen leiden. Daarnaast de maar steeds niet van de grond komende productiestijging bij v/h ILVA in Italië, waar bovendien ook nog eens onzekerheid over na te komen levertijden van alledag zijn. NLMK in België zal na de renovatie van de walslijnen meer tonnages gaan produceren, zo is de verwachting. Daar staat dan echter weer tegenover dat US Steel in Kosice (Slowakije) in het derde kwartaal een van de drie hoogovens buiten gebruik zal stellen voor groot onderhoud. Traditioneel fabriceren de staalmakers in het derde kwartaal wegens de vakanties sowieso kleinere volumes.

De materiaalbehoefte binnen de EU is groot en dat wordt vooral veroorzaakt door de transportsector, die veel meer staal dan voorzien verbruikt. De beschikbaarheid van staal op de spotmarkt was de afgelopen tijd al zeer beperkt en dat zal de komende tijd alleen nog maar verder afnemen. Gevolg is dat zowel verbruikers als handelaren en servicecenters de markt afstruinen voor materiaal en kopen wat maar voorhanden komt.

De orderportefeuilles bij de staalmakers zijn goed gevuld, maar variëren per fabriek. Een enkele fabriek beweert nog orders voor levering juli en augustus te kunnen boeken, maar wel tegen een extra hoge prijs. De meeste echter zitten met hun levertijd al in september en deels zelfs in het vierde kwartaal. De strategie van de producenten, zo verwacht Noviostaal, is dan ook dat zij nu nog even niet zullen aanbieden om uiteindelijk ergens tweede helft april in de markt terug te keren met wederom hogere prijzen. In de afgelopen zes weken verhoogde ArcelorMittal de basisprijzen voor warmgewalste rollen al een aantal maal tot 920 euro per ton en op 15 april kondigde de fabriek wederom een stijging van vijftig euro aan tot 970 euro per ton.

Een fabriek in Duitsland is bereid af te sluiten voor het derde kwartaal (september levering), maar een andere Duitse producent hult zich nog in stilzwijgen. Een Italiaanse fabriek suggereert in de loop van deze maand basisprijzen van 1.000 tot 1.020 euro per ton te gaan aanbieden, maar vermeldt er ook bij minder hoeveelheden dan gewoonlijk te kunnen boeken.

Liberty Steel Group 1

Over Liberty Steel meldde Noviostaal in de vorige editie van het Staaljournaal al dat deze staalgroep in moeilijkheden is geraakt vanwege de insolventie problemen bij haar huisfinancier Greensill Capital. Inmiddels zijn er meer opmerkelijke zaken gepubliceerd waarbij de onderneming betrokken is en die alleen maar tot meer vraagtekens over de houdbaarheid van het concern hebben geleid. Zo zouden er, volgens enkele media, in 2015 of 2016 partijen nikkel zijn verkocht aan een fabriek in Azië, maar die fabriek produceert helemaal geen staal, waarvoor nikkel nodig zou zijn. Deze fabriek verwerkt alleen maar warmgewalste coils tot galvanisch verzinkt materiaal. Met die nikkel-transactie echter zou een enorm kapitaal zijn gemoeid en middels de facturatie van deze -mogelijk nooit uitgeleverde- partij zouden door de Liberty groep via factoring weer diverse investeringen afgedekt zijn.

Liberty zegt inmiddels weer te produceren, maar vraagt haar afnemers wel vóór aflevering van de bestelde goederen de desbetreffende facturen te betalen waarbij een korting wordt verleend. In het Duitse dagblad "Frankfurter Algemeine Zeitung" werd op 6 april 2021 een artikel over dit bedrijf en haar eigenaar Sanjeev Gupta gepubliceerd, waarin deze "redder van de Britse Staalindustrie" geportretteerd wordt als iemand die enerzijds op een slimme wijze in moeilijkheden verkerende staalfabrieken zéér gunstig opgekocht heeft en daarmee een staalimperium opgebouwd heeft. Maar die anderzijds nu tegen enorme financiële problemen aangelopen is en die het concern ten onder zou kunnen doen laten gaan. Het zou voor de staalverwerkende industrie in Europa echter een grote ramp zijn, wanneer het concern zou imploderen. De groep heeft productiebedrijven in dertig landen met in totaal circa 35.000 werknemers en is binnen de EU onder meer een grote speler op het gebied van verzinkt en voorgelakt plaatstaal.

Liberty Steel Group 2

In het Verenigd Koninkrijk, waar Liberty twaalf productiefaciliteiten (voor staal en andere producten) heeft, bestaat grote vrees, dat mocht de groep omvallen, er enkele duizenden banen op de tocht staan. Inmiddels is er echter ook al onrust ontstaan bij de staalfabriek in Ostrawa (Tsjechië), waar men het vermoeden heeft dat er met een deel van de financiële overheidssteun, die de fabriek in het kader van de coronacrisis ontvangen heeft (circa 200 miljoen euro), op verdachte wijze geschoven is. Naar verluidt zijn met het geld, dat bedoeld was voor de Tsjechische fabriek, CO2-emissie vergunningen voor de Liberty-fabriek in Galati (Roemenië) gefinancierd. Door dit gerucht heeft de vakbond gedreigd tot stakingsacties over te gaan, mocht dit inderdaad een juiste informatie blijken.

ILVA

De Italiaanse regering en ArcelorMittal hebben gezamenlijk een investeringsovereenkomst ondertekend voor de noodlijdende staalfabriek ILVA in Taranto. De Italiaanse overheid heeft het bedrijf een injectie van 400 miljoen euro gegeven, waarmee zij onder andere 38 procent van de aandelen in haar bezit heeft. In 2022 zal nog eens 600 miljoen euro worden geïnvesteerd, waarmee het aandelenbezit oploopt naar zestig procent èn investeringen kunnen worden gedaan in het milieuvriendelijker produceren van ruwstaal. De naam ILVA verdwijnt en wordt gewijzigd in Acciaierie d'Italia Holding moedermaatschappij en de commerciële activiteiten zullen worden verricht door Acciaierie d'Italia, dat voorheen heette ArcelorMittal Italia. Deze fabriek in het zuiden van Italië is de grootste geïntegreerde staalproducent van Europa -dat wil zeggen staalproductie op één locatie- met een capaciteit van circa dertien miljoen ton. Door de moeilijkheden gedurende de afgelopen zes jaar echter is de nettoproductie fors gedaald en zo verwacht men in 2021 slechts vier miljoen ton te kunnen produceren. Nog steeds loopt er een rechtszaak vanwege milieuovertredingen waarvan de uitspraak op 11 mei wordt verwacht. Valt die voor de staalmaker negatief uit dan dreigt voorlopig een totale productiestop, waarmee de totale jaarhoeveelheid nog verder zal af nemen.

Green Steel

ArcelorMittal heeft onlangs besloten tot de uitvoering van een langdurig investeringsplan ter waarde van meer dan één miljard Euro om de uitstoot van CO2 bij haar staal producerende fabrieken in Eisenhüttenstadt en Bremen (beide Duitsland) fors omlaag te brengen.

Noviostaal