De blinkende werkvloer van ES Tooling ligt er steriel bij. Een luchtafvoersysteem zorgt dat de temperatuur in de loods constant rond de 21 graden schommelt met een tolerantie van één graad. In de externe meetruimte is de tolerantie zelfs beperkt tot een halve graad. ‘Door een constante temperatuur is er geen deformatie van het materiaal en ligt de nauwkeurigheid hoger', vertelt Hans Lieben.

Lieben (32 jaar) is project engineer bij ES tooling. ‘En vermoedelijke ook mijn toekomstig opvolger', vertelt Erik Schildermans, eigenaar en zaakvoerder van het maakbedrijf. Schildermans zette het metaalbewerkingsbedrijf 25 jaar geleden op en richtte zich van af het begin op nichemarkten. ‘In samenwerking met ziekenhuizen hebben wij gepionierd op het gebied van tandprotheses en zijn wij er als eerste bedrijf in geslaagd om machinaal tandprotheses te maken, die voordien handmatig gesoldeerd werden.'

Terugkopen eigen bedrijf

De ontwikkeling van het bedrijf was bij het Amerikaanse Dentsply in het oog gesprongen en in 2008 werd het Limburgse maakbedrijf opgeslokt door de multinational. ‘Maar vijf jaar later wilde Dentsply alleen verder met de tandprothese-divisie, waarna ik in 2013 besloten heb de rest van het bedrijf terug te kopen, zegt Schildermans. In de jaren erop volgend bouwde de Limburgse ondernemer een internationale klantenkring op in sectoren als automotive, medische industrie, machinebouw en luchtvaart. Dagelijks maken de zestien medewerkers zo'n twintig onderdelen uit verschillende ruwe materialen gaande van inox, aluminium, titanium maar ook kunststoffen. Het gaat om prototypes of complexe enkelstuks met een hoge nauwkeurigheid.

Geheimhouding

Voor ons op de tafel van de bedrijfskantine ligt de voet van een satelliet uitgestald waarvan een ander exemplaar nu op mars staat, laat Schildermans trots weten. Het stuk ernaast ziet er nog ingewikkelder uit en laat zich moeilijk beschrijven. Een foto nemen is ook geen optie. ‘Voor 95 procent van onze productie hebben wij geheimhoudingsplicht', verklaart Schildermans. Deze geheimhoudingsplicht gaat soms ver. ‘Een tijdje geleden hadden we een stuk gemaakt voor een Noorse klant. Hans had een foto hiervan op LinkedIn gezet. Een half uur later hadden we de klant aan de lijn en konden we het nodige uitleggen', vertelt de 58-jarige ondernemer met een glimlach. Hij heeft duidelijk plezier in zijn baan. Zijn ogen beginnen te fonkelen als het onderwerp op automatisering terecht komt.

Een System 3R-robot tussen twee freesmachines in. (Foto: Jerom Rozendaal)

Arbeidsautonoom werken

‘Wat is er nou mooier dan thuis op de zetel te zitten en te weten dat de machines draaien', brengt hij zijn fascinatie onder woorden. In 2016 kreeg deze fascinatie ook praktisch invulling. ‘Wij hadden een probleem met het personeelsbestand doordat plotseling een aantal bekwame mensen wegvielen. Op dat moment hebben we besloten om arbeidsautonomer te gaan werken', vertelt de Limburger.

Wie denkt dat stukgoed productie niet te automatiseren is, komt bedrogen uit. ‘Voorheen ging er overdag veel werk zitten in het handmatig programmeren van de machines. Dit wordt nu allemaal vanuit een gecentraliseerde CAD-CAM afdeling gemaakt en naar de machines doorgestuurd. We kunnen de verschillende CNC-programma's koppelen waarna de machine automatisch zijn werk doet', zegt Lieben. Het laden en lossen van de freesmachines gebeurt door twee robots die tussen de machines staan en de pallets aanreiken.

Sinds de automatisering hoeft de operator het ruw materiaal alleen maar op te spannen, nulpunt te nemen en de juiste gereedschappen in de machine te voorzien. ‘Door deze automatisering hebben we onze omzet met 35 procent kunnen verhogen', vertelt Schildermans. ‘Onze machines werken nu dag en nacht en ook ons personeel is nu veel flexibeler inzetbaar. Medewerkers kunnen nu meerdere machines in de fabriek bedienen.'

Camera-observatie

De machines die ‘s nachts werken, zijn uitgerust met camera's die de werknemers van bij hun thuis kunnen volgen. Lieben: ‘Als er zich een probleem voordoet met de machines of een fout in het proces, kan iemand naar de fabriek komen en de machine weer opstarten. Zo beperken we eventueel productieverlies.'

Schildermans en Lieben denken dat er met verdere automatisering nog twintig procent efficiëntie verbetering mogelijk is. Bij de ingebruikname van de nieuwe productiehal (ES tooling betrok begin 2020 een nieuw gebouw op het industrieterrein van Genk, red.) is er met de volgende automatiseringsronde rekening gehouden. ‘We hebben de machines zo geplaatst, dat er in de toekomst een robot tussendoor kan manoeuvreren', vertelt Lieben.

Omdat de omzet door corona met vijftien procent daalde, is de investering in de AGV-robot naar volgend jaar overgeheveld. De robot past in een groter automatiseringsplan met een belangrijke rol voor tussen kwaliteitscontroles. ‘We willen een meetmachine in de loods plaatsen om tussentijdse metingen uit te kunnen voeren. De bedoeling is dat de robot de stukken uit de machines haalt en via een wasstraat naar de meetmachine brengt', zegt Schildermans die aangeeft dat er zo'n miljoen euro met de investering betrokken is.

Automatisering van de draadvonkers is een wens voor de toekomst. (Foto: Jerom Rozendaal) 

Meten is weten

‘Door een automatische tussenmeting te doen, kunnen we fouten sneller lokaliseren en levert dit een optimalisering van het productieproces op', vult Lieben zijn baas aan. Daarnaast wil het bedrijf met de tussenmetingen ook de eindcontrole ontlasten. Elk onderdeel verlaat het bedrijf met een meetrapport. ‘De verantwoordelijke werknemer, die steeds een meetprogramma moet schrijven, krijgt het werk nauwelijks rond. Hierdoor treedt er soms vertraging op', vertelt Lieben.

In 2022 wil ES Tooling de draad- en zinkvonkers, die nu nog bevoorraad worden door een werknemer, uitrusten met een robot. Alleen voor de twee draaibanken op het bedrijf is geen automatisering voorzien. ‘Dat zijn tweedimensionale handelingen waarvoor geen ingewikkelde programma's geschreven hoeven te worden. Automatisering is in dit geval pas interessant als je series gaat draaien', zegt Lieben.

‘Seriewerk' wordt door beide Limburgers met tegenzin uitgesproken. ‘Ik heb het vanaf het begin gezocht in het complexe stukgoed met grote nauwkeurigheid', zegt Schildermans. Toch moet hij wel eens een uitzondering maken. ‘We hebben voor een klant een prototype gemaakt. Hij is hiermee naar China geweest, maar hij heeft nergens een bedrijf gevonden dat het kan maken. Nu draaien we op uitdrukkelijk verzoek series om deze stukken te maken.'

Voor Schildermans zit het werk bij ES Tooling erop als het automatiseringsproces voltooid is. Dan kan hij met een gerust hart het bedrijf overdragen aan Hans Lieben.

Een paar maanden geleden heeft ES Tooling het machinepark uitgebreid met een CNC-rondslijpmachine. Daarvoor heeft het eerst een paar jaar geoefend met een conventionele tweedehands machine. Een rondslijpmachine is geen gebruikelijk werktuig bij een kmo, beaamt de ondernemer. ‘Veel bedrijven houden zich er ver van omdat het geen eenvoudige bewerking is, die niet vaak voorkomt.' Volgens de zaakvoerder biedt de machine vooral voordelen als het gaat om stukken met een grote diameter. ‘Bij een diameter van 120 millimeter of meer heb je toch een betere precisie en gladdere afwerking dan met hard draaien', stelt hij.

Een werkstuk na geautomatiseerde bewerking. (Foto: Jerom Rozendaal)