Unizo ziet een daling van alle indicatoren, met als uitschieters de uitgesproken pessimistische toekomstverwachtingen van ondernemers omtrent hun werkvolume, de rendabiliteit en het personeelsbestand. De gemiddelde score van deze drie indicatoren is sinds de start van de kmo-barometermeting nooit lager geweest (-30,12).

'We vrezen dat het ergste nog moet komen', zegt Danny Van Assche, gedelegeerd bestuurder van Unizo. 'Uit een recente studie blijkt dat slechts zeven procent van de ondernemers erin slaagt om 100% van de stijgende kosten door te rekenen en liefst een kwart het jaar nu al verlieslatend zal afsluiten. Bovendien heeft momenteel nog bijna de helft van de bedrijven nog een vast elektriciteitscontract, die lopen de volgende maanden af. De vakbonden beloven met hun acties een ‘hete herfst', maar voor de ondernemers is het al winter.'

Waar blijven de gewesten?

Van Vlaanderen en Brussel verwacht Unizo op zeer korte termijn concrete acties. De federale overheid lanceerde vorige week al een aantal maatregelen. Danny Van Assche: 'We begrijpen niet dat de Vlaamse regering zoveel tijd neemt om maatregelen te nemen. Vooral een snelle uitwerking van de gerichte steun voor bedrijven in moeilijkheden, op basis van het Europese steunkader, is cruciaal. We rekenen erop dat ook zelfstandigen en kmo's hiervan gebruik kunnen maken.' Ook van de Brusselse regering verwacht Unizo snel initiatief.

Energietransitie: Ondernemers zijn klaar maar missen steun

Naast steun op korte termijn aan ondernemers die door de energiecrisis in de problemen zitten, is er nood aan extra maatregelen om de energietransitie te bevorderen. Uit een bevraging van Unizo bij bijna 1150 ondernemers blijkt nu dat reeds twaalf procent maximaal overgeschakeld is op hernieuwbare energie. Nog eens bijna de helft van onze ondernemers staat klaar voor de overstap. Een derde ziet op korte termijn geen mogelijkheden om over te schakelen van fossiele brandstof naar duurzame of hernieuwbare energie. Hiervoor moeten obstakels zoals wetgeving, gebrek aan informatie, vergunningen en kostprijs worden weggewerkt. Slechts vier procent van de zelfstandige ondernemers ziet geen heil in de energietransitie.

Om de energietransitie te versnellen, is een fiscale ondersteuning het meest gevraagde hulpmiddel (67%). Op nummer 2 staan samen de nood aan goedkopere prijzen voor niet fossiele energiebronnen (43) en subsidies (42). Ook een efficiëntere vergunningspolitiek wordt als belangrijke noodzaak aangehaald (26%).

Unizo pleit voor een "Energie Transitie Pact" waarbij alle overheden in dit land volop inzetten om de energietransitie te realiseren.

'Wanneer we een toekomst willen waarin we niet afhankelijk zijn van schurkenregimes voor onze energiebevoorrading, dan moeten we onze energie zelf maken', zegt Van Assche. 'We moeten onze energieproductie niet alleen centraal maar ook zoveel mogelijk decentraal, bij de bedrijven en bij de burgers, organiseren. Dat kan met eenvoudige maatregelen zoals het inzetten van ruimere ecologiesteun en energie-coaching om bedrijven de juiste keuzes te laten maken. Fundamenteler wordt het om technische en juridische barrières voor investeringen in hernieuwbare energie weg te werken. Ook de procedures en vergunningstrajecten kunnen nog sneller. De Vlaamse regering moet eindelijk het decreet bestemmingsneutraliteit goedkeuren, dat zorgt ervoor dat de bestemming van een perceel alleen geen reden mag zijn om geen windturbine te mogen plaatsen. Ondernemers moeten die energie ook gemakkelijk kunnen delen met de collega's. Vandaag is het bijna onmogelijk om als bedrijf een micro-grid te realiseren, dat zijn kleinschalige elektriciteitsnetten waarbij elektriciteit rechtstreeks van een bepaalde bron (bijvoorbeeld een windturbine) wordt gedistribueerd naar een groep gebruikers (bijvoorbeeld een KMO-zone of kantoorgebouwen).'

'Tot slot, als we dan toch bezig zijn, durf ook ruimer te denken. Europa heeft mogelijkheden zat om in hernieuwbare energie te voorzien. Als we investeren in een pan-Europees elektriciteitsnetwerk, kunnen we zonne-energie uit het Zuiden en wind- en waterenergie uit het noorden tot bij ons te krijgen.'

Sociaal overleg starten

Het water staat aan de lippen van de ondernemers en ook de gezinnen kreunen onder de explosie van de energiefactuur. Er is op korte termijn nood aan oplossingen. Danny Van Assche reikt daarom de hand naar vakbonden om met open vizier aan de onderhandelingstafel te gaan.

Van Assche: 'De overheid heeft een belangrijke rol om ondernemers en gezinnen te steunen, maar ook de sociale partners moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Een sociaal akkoord zorgt voor rust en voor een maatschappelijk draagvlak. Ik doe dan ook een formele oproep aan de collega's van de vakbonden: voer geen acties maar start deze week met ons het sociale overleg op. Als we onze verantwoordelijkheid willen nemen dan moeten we binnen de maand een Interprofessioneel Akkoord afsluiten over zowel de loonevolutie, de welvaartsenveloppe, de arbeidsmarkt en alles wat men aan de agenda wil toevoegen. Laat ons starten met samen de problemen te formuleren waar zowel werkgevers, zelfstandigen als werknemers mee worden geconfronteerd. Dat is de basis om tot oplossingen te komen.'