Agoria: nieuwe EU-staalverordening dreigt Europese staalgebruikers te wurgen

Agoria roept het Europees Parlement en de Raad met klem op om het ontwerp van de nieuwe verordening die de Europese staal-safeguard moet vervangen, grondig te herzien vóór de goedkeuring.

De maatregel, bedoeld om de Europese staalproductie te beschermen, dreigt in werkelijkheid de staalverwerkende en staalgebruikende industrie, de ruggengraat van de Europese maakindustrie en export, zware schade toe te brengen.

Staalgebruikers staan onder drievoudige druk

De Europese staalgebruikers bevinden zich in een perfecte storm van stijgende kosten en dalende concurrentiekracht. Ten eerste worden de stijgende CO2-kosten voor de staalproductie onvermijdelijk doorgerekend in de prijzen. Ten tweede zorgt het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) voor extra administratieve en financiële lasten (productiekosten tot +48%) bij import die niet doorgerekend kunnen worden aan klanten en de internationale competitiviteit volledig onderuit haalt. Ten derde komen afgewerkte producten van buiten Europa op de markt aan aanzienlijk lagere prijzen,vaak geproduceerd zonder gelijkaardige CO2-kosten of milieuregels. De voorgestelde verordening voegt daar nu een vierde schok aan toe: beperkte invoerquota gekoppeld aan tarieven tot vijftig procent zodra de quota uitgeput zijn. Voor veel bedrijven is dat simpelweg de druppel te veel.

Concurrentiekracht in gevaar

Europese staalgebruikers hebben nood aan een brede waaier van staalsoorten, inclusief gespecialiseerde en hoogtechnologische kwaliteiten, die niet allemaal in de EU geproduceerd worden of tegen concurrerende prijzen beschikbaar zijn. Toegang tot deze kwaliteiten tegen wereldmarktprijzen is essentieel om concurrentieel te blijven, zowel binnen de interne markt als op exportmarkten. Wanneer de toegang wordt beperkt of de prijzen kunstmatig worden opgedreven, zullen producenten van machines, onderdelen, elektrische apparatuur of bouwsystemen onvermijdelijk moeten afbouwen, verplaatsen of overschakelen op de invoer van afgewerkte producten in plaats van basismateriaal. Dat lijkt volgens Agoria in te gaan tegen de strategische autonomie die de EU terecht zoekt. Het ongewijzigd aannemen van deze verordening zou echter de delocalisatie en toenemend technologische afhankelijkheid van sommige landen alleen versnellen. En dat het proces al is ingezet, is nu al zichtbaar: sinds 2023 verliezen de Europese staalverwerkende industrieën honderdduizenden banen per jaar, doordat hun productiekosten sneller stijgen dan die van internationale concurrenten.

Het voorstel is onhoudbaar zonder correcties

De voorgestelde quota en vrijwaringsmechanismen zijn misschien bedoeld om de primaire staalcapaciteit te beschermen, maar zonder duidelijk inzicht in hoe breed, flexibel en snel uitgeput deze quota zijn, dreigt de verordening de downstream-industrie in een wurggreep te houden. Voor tal van sectoren, zoals precisiedraad, plaatstaal of speciale coatings, bestaan er eenvoudigweg geen alternatieve EU-bronnen die aan de volumes of technische eisen voldoen. Het gevolg: productievertragingen, leveringsproblemen en een verdere uitholling van de exportpositie.

Bart Steukers, CEO van Agoria: ‘Staalgebruikers vragen geen gunsten. Ze vragen enkel een gelijk speelveld: toegang tot diverse staalsoorten van hoge kwaliteit tegen competitieve prijzen. Als dat niet lukt, verdedigt Europa één schakel van de waardeketen ten koste van alle andere en dat is zelfdestructief.’

Drie noodzakelijke beleidsaanpassingen

Agoria dringt aan op onmiddellijke bijsturing vóór de definitieve goedkeuring van de verordening in de hoop een omnibus te vermijden binnen een paar maanden:

• Voer een volledige waardeketen-effectenstudie uit vóór goedkeuring, zodat niet enkel de primaire staalproductie, maar ook de staalgebruikende en -verwerkende sectoren in beeld komen.
• Garandeer toegang tot een brede waaier staalsoorten via transparante en voldoende ruime invoerquota, om tekorten en prijsverstoringen te vermijden.
• Zorg voor beleidscoherentie tussen handels-, klimaat- en industriebeleid, zodat de gecombineerde effecten van ETS, CBAM en handelsbescherming niet samen de competitiviteit vernietigen. In dit opzicht roepen wij op om zowel de vrije allocatieafbouw in ETS voor staal alsook CBAM op te schorten tot dat een beter systeem is uitgewerkt met de hele waardeketen.

Zonder gebruikers geen industrie

De Europese herindustrialisatie hangt af van zowel staalproducenten als staalgebruikers. Staalgebruikers hebben nood aan een performante, competitieve staalindustrie maar zonder staalgebruikers kan men zich de vraag stellen wat de toekomst is van de Europese staalindustrie. Exportcijfers wijzen erop dat men buiten de EU niet op Euopees staal zit te wachten.

Bart Steukers: ‘Wie industriële soevereiniteit wil behouden, moet de hele waardeketen ondersteunen. Zonder sterke gebruikers heeft Europa binnenkort ook geen staalindustrie meer om te verdedigen en dat is het laatste dat we wensen wanneer we voor historische uitdaging staan op het vlak van defensie.’