Industrie draait op driekwart van haar capaciteit, daling machinebouw verwacht

Uit de zesmaandelijkse enquête van het VBO blijkt dat de conjunctuur in ons land in de voorbije maanden lichtjes is verbeterd. Iets meer sectoren – vooral de dienstensector – zagen in de voorbije zes maanden al een toename van hun activiteit.

Waar het algemene beeld licht positief is, geldt dat niet voor de (maak)industrie. De industrie draait momenteel op driekwart van haar capaciteit, dat is vergelijkbaar met het niveau tijdens de coronacrisis en de financiële crisis in 2008. Voor de gehele industrie is de tewerkstelling op een jaar tijd teruggevallen met 0,84 procent, wat overeenkomt met een verlies van zo’n vijfduizend industriële jobs.

Failliesementen en herstructurering 

Al in de eerste zes maanden van dit jaar gingen een fors aantal bedrijven over de kop. Denk aan Van Hool, Sappi, Innovia. Andere voerden herstructureringen door (Ontex, Beaulieu, Milcobel, Esprit, Decathlon, FedEx). Daarnaast is volgens VBO ook de instroom van directe buitenlandse investeringen naar ons land in de voorbije jaren afgebrokkeld. ‘Dat heeft de werkgelegenheidsgroei in de privésector zo goed als doen stilvallen, met een duidelijke daling in de industrie als gevolg.’

Metaal, staal en machinebouw 

De economische activiteit verschilt per sector. De metaal- en staalsectoren worden geconfronteerd met een algemene slabakkende conjunctuur in Europa en Azië en hoge energie- en loonkosten. Voor de staalproducten komen daar nog eens ETS-kosten bij en hoge investeringsnoden om in de toekomst te kunnen komen tot koolstofneutrale productie.

De machinebouw lijdt onder de zware Duitse industriële recessie, waardoor de machinebouw naar verwachting ook dit jaar met vier procent zal krimpen.

Energiekosten 

Ter verklaring wijst VBO op een aantal structurele handicaps, zoals de hoge energiekosten. ‘De Europese gasprijzen mogen dan wel al fiks gezakt zijn, ze blijven nog altijd bijna drie keer hoger dan in de VS. Daarnaast ligt de elektriciteitsprijs voor bedrijven in België aanzienlijk hoger dan in Frankrijk en (als gevolg van hogere belastingen en netwerkvergoedingen) ook licht hoger dan in Nederland en Duitsland.’

Volgens een benchmarkstudie van Deloitte uit 2023 zouden de elektriciteitsprijzen voor bedrijven in Vlaanderen en Wallonië ongeveer twintig procent hoger liggen dan gemiddeld in de drie buurlanden.

Loonkosten 

Daarnaast torsen Belgische bedrijven volgens VBO een tweede grote handicap op het vlak van loonkosten. Door de zeer forse automatische loonindexeringen in de loop van 2022 en bij het begin van 2023 (+14%), is onze absolute loonkostenhandicap volgens de cijfers van de CRB opnieuw opgelopen van 9,8 procent in 2021 tot 13,1 procent in 2023.

Die twee handicaps wegen op de kostencompetitiviteit van de Belgische bedrijven, vooral in de industriële en de handelssector. ‘In die twee grote delen van onze economie die werken in een context van sterke buitenlandse en/of digitale concurrentie, kunnen de gestegen kosten niet of nauwelijks worden doorberekend in de eindprijzen, tenzij met forse verliezen van marktaandelen tot gevolg.’

Oproep aan politiek 

Pieter Timmermans, CEO van het VBO, roept aan de politieke partijen die momenteel coalitie-onderhandelingen voeren op alle niveaus tot een krachtig economisch hervormingsbeleid te komen.